Voor wie dient u dit project in?

Ik ben zelf betrokken bij dit project

Indien u het project voor een derde voordraagt, wat is de naam van deze collega en voor welke organisatie werkt deze?

Erik Hobijn - (Stichting Ambassade)

Voor welke organisatie werkt u?

Stichting Ambassade

Is de innovatie slim bedacht en nog onder de radar (relatief kleine innovatie, maar mooie impact)?

Ja, dit is een slimme innovatie die nog onder de radar is.

Heeft de innovatie (onafhankelijk van de categorie waarvoor je de inzending indient) een aspect van digitale transformatie? Wordt er bijvoorbeeld slim gebruik gemaakt van data?

Het is een nature based solution, maar bij de monitoring van effecten en de sturing van de kweekprocessen zal digitale design en data verwerking ingezet worden.

In hoeverre lost deze innovatie een probleem op? Wat is de impact van deze innovatie?

Nederland is een van de unieke landen beneden de zeespiegel, waar grote delen land dalen. Inmiddels zijn sommige gebieden, door ontwatering, en het effect daarvan op de veenbodem, in 1000 jaar tot 6 meter gedaald.
Die bodemdaling is feitelijk bodemverbranding en een enorme bron van CO2-uitstoot. Dit, samen met de zeespiegelstijging, is een cocktail waar wij aan willen werken. We hebben onszelf de vraag gesteld in hoeverre we via de ontwikkeling van nieuwe natuurlijke processen en materialen een weg “terug omhoog” zouden kunnen vinden.

Na verschillende experimenten met mycelium, en de kweek van rietzudden voor ons innovatieve en circulaire project “Gevouwen Oevers”, werd bij toeval het product dat we Wortelbeton of zudde fundering noemen, ontdekt. Hierbij groeit riet wortelmassa met speciale kweek-technieken tot vormvaste, sterke, flexibele, zelf hechtende en zelf drijvende levende blokken. Deze levende blokken kennen verschillende toepassingsmogelijkheden waaronder drijvende rietzudden en vitale natuurlijke oevers.

Via verschillende onderzoeken gaan we deze processen optimaliseren om met wortelmassa, en ‘reverse polderen’ dit veen in wording te conserveren om zo dijken, parken, weilanden en woongebieden 7 meter “omhoog laten groeien.” Dit geheel is de VeenMotor.
De veenmossen specialist, Prof. Smolders en zijn team van B-ware en Radboud Universiteit gaan het conserveren van wortelmassa tot veen opzetten.

Onze innovatie gaat veel verder dan het stoppen van bodemdaling, wij beginnen direct aan omhoog groeien van de bodem; want met maaivelddaling stop je Co2 uitstoot, maar je lost niet de zeespiegelstijging en het al gezonken bodemprobleem op. Door te gaan werken aan omhoog groeien, pak je meerdere klimaat- en toekomstproblemen tegelijk aan; door de daling van 6 meter in de laatste 1000 jaar is dat veen ‘verbrand, geoxideerd, waarbij enorme massa’s aan Co2 vrijgekomen zijn. Wij draaien dat proces om, door de Co2 weer in de bodem vast te leggen. Met ons plan voor een Omhoog groei Park.

We brengen we de thema’s: water, dijken, veen, bodemdaling, Co2, veen vegetatie, de stad in en onder de aandacht van gewone burgers.

Hoe innovatief, creatief en vernieuwend is de innovatie?

Als de VeenMotor werkt hoor je het niet in Keulen donderen, maar in Bangladesh! Vooruit naar de middeleeuwen, toen er nog beperkt sloten en dijken bestonden!

Een landschap dat omhoog groeit zou een fenomenale verandering zijn binnen de architectuur en Nederlandse omgang met de veenbodem en gaat een stap verder dan de aquatische landbouw-pilots die nu plaats vinden.
De VeenMotor benut de natuur om versneld veenbodem te vormen op basis van oude technieken als watermanagement, polderen en het telen van planten.

Het Nederlandse landschap is een product van verschillende ontwerpen en gebruiksfases. Architecten en planologen zien in deze context moerasplanten vaak als onkruid en bouwen exoten-parken met Engelse en Italiaanse landschappen op veenbodems.; maar deze manier van ontwerpen draagt ertoe bij dat parken zinken. Architecten gaan in dit opzicht vooralsnog voorbij aan de functie van de natuur, namelijk het afsterven en daarmee vormen van bodem. Daarnaast zijn onze landbouw-cultuur en -inrichting debet aan het feit dat de bodem in de veengebieden in Nederland de afgelopen 1000 jaar met 6 meter is gedaald.

We willen de veenvegetatie rehabiliteren. Via onderzoek naar verschillende kweekprocessen om wortelbeton te optimaliseren werken we toe naar toepassing mogelijkheden zoals de VeenMotor, drijfdijken en biobased bouwmateriaal en naar de mogelijkheden om stadsparken en weilanden te laten stijgen, opnieuw vorm te geven en in te richten, zodat we het lagergelegen gedeelte van Nederland kunnen behouden voor de toekomst.

Dit inventief en gewaagd project, ontstaan vanuit een burgerinitiatief, gaat nog verder dan Nederland 7 meter “omhoog laten groeien”. We willen het verse veen ook een bewapening geven van aardmaterialen zodat het voor diverse doeleinden geschikt is, denk aan biobased (woning)bouw of het verbreden van de dijken en specifieke landbouw.

Op dit moment zitten we in de ontwikkeling-fase, maar er is veel belangstelling vanuit specialisten en de media.

Draagt deze innovatie bij aan meer kostenefficiëntie: hoe is de verhouding in kosten in geld en tijd en de (verwachte) impact van de innovatie?

Phragmitis Australis is volgens Jeroen Geurts van KWR, de plant die het meest Carbon storage geeft, meer dan bamboe of bossen. We anticiperen op een toekomst waar Co2 onttrekking en opslag een economie op zich gaat worden.

Daarnaast geeft het ophogen van Nederland de enige echte “veiligheid” die we met de zeespiegelstijging kunnen en moeten nastreven.

Naast thema’s als klimaat, biodiversiteit, KRW en natuur, is ‘veiligheid’ in deze context, belangrijk.

Op welke manier draagt de innovatie bij aan de doelstellingen van de waterschappen om circulair, energieneutraal (en CO2-neutraal) te worden?

Het plan is Co2 negatief, want we leggen grote hoeveelheden Co2 vast, in de bodem. Mogelijk is dat een deel van het verdien model.

Daarnaast streven we ernaar om tijdens het productieproces ook al onze klimaat doelen te realiseren. Een voorbeeld:
Riet teel je in bakken in de stad of zakken op het land; we noemen dat ’Stikstof reducerende landbouw in natte veenbodem’, de zakken laten water door, waardoor we met boeren samen riet als “nutrienten- en stikstofzuiger” kunnen inzetten.
De boeren zitten hier om te springen. Wanneer de waterschappen de rietkweek afnemen heeft de boer een verdien model. We werken aan meerdere verdien modellen tegelijk: rietteelt voor de VeenMotor en als oeverbeschot en biobased bouwmateriaal en waarschijnlijk meer toepassingen.

Een ander productievoorbeeld:
Om riet te telen in bakken heb je water nodig, riet is een helofyt.
Daarom hebben we een test lopen met de Helofyten-Fontein, een piramide van gestapelde riet-teelbakken. Het water gaat er nutriëntenrijk bovenin en komt eronder schoon uit. Het voordeel van de modulaire bakken is dat je ook andere vegetatie-filter-systemen kan uitproberen.

Zuiver water is noodzakelijk om te conserveren; de rietwortelmassa blokken genereren de juiste kwaliteit water om te conserveren.


We sturen de wortelgroei zo dat strakke door ons vormgegeven blokken ontstaan die zelf drijven en hechten.
Zo zoekt het hoogheemraadschap van Rijnland naar methoden om de achteruitgang van de laatste restanten aan rietzudden en rietland, tegen te gaan. Hiermee kunnen belangrijke bijdragen worden geleverd aan de gestelde KRW-doelen en ambities op het vlak van de biodiversiteit. Onze methode is de enige die 100% bestaat uit riet zelf, meer biobased kan niet.

We werken met circulaire rhizomen, reststromen van het Waterschap. Die daarna weer door het waterschap worden ingezet voor exoten werende oeverbescherming, en andere waterschap verantwoordelijkheden. De teelt bakken zijn nu nog van plastic, maar we willen bakken van aardmaterialen maken met bacteriën die methaan consumeren en bacteriën die kalk omzetten in kalksteen. Deze aardmaterialen-kweekbakken willen we met wortelmassa en al plaatsen in het land, waardoor je een skelet of bewapening kunt creëren voor het zachte veen. Hierdoor kunnen andere toepassingen zoals woningbouw plaats vinden op “omhoog-groei-land”.

Is de inzending een voorbeeld van excellente samenwerking en participatie?

De Veenmotor is een spin-off van het project Gevouwen Oevers, waarin gezocht wordt naar de versnelde ontwikkeling drijvende rietlanden, de zogenaamde zudden. Dit is een burgerinitiatief. Samenwerkende partners zijn o.a. Hoogheemraadschap van Rijnland, Gemeente Amsterdam, Waternet, B-ware, KWR.