Voor wie dient u dit project in?

Ik ben zelf betrokken bij dit project

Voor welke organisatie werkt u?

Waterschap De Dommel

Is de innovatie slim bedacht en nog onder de radar (relatief kleine innovatie, maar mooie impact)?

Nee, deze inzending voldoet niet aan bovenstaande omschrijving.

Heeft de innovatie (onafhankelijk van de categorie waarvoor je de inzending indient) een aspect van digitale transformatie? Wordt er bijvoorbeeld slim gebruik gemaakt van data?

Nee

In hoeverre lost deze innovatie een probleem op? Wat is de impact van deze innovatie?

Door het verbreden en verondiepen van bestaande (droogvallende) sloten ontstaan er brede ondiepe lager gelegen perceelsranden. Daarbij is het uitgangspunt dat door het “opofferen” van een strook landbouwgrond langs de sloot, je de ruimte boven de voormalige sloot “wint” als bewerkbare oppervlakte. Hier kan weliswaar geen aardappelen of mais meer groeien, maar er ontstaat een zone op je perceel met ruimte voor verschillende functies/koppelkansen:
• De groenblauwe perceelsrand biedt ruimte om regenwaterwater op perceelsniveau op te vangen en het water krijgt ruimte en tijd om in de perceelsrand te infiltreren en grondwater te worden.
• Het draagt bij aan de verbetering van de waterkwaliteit. De groenblauwe perceelsranden worden niet bemest en er wordt geen gebruik gemaakt van bestrijdingsmiddelen. De groenblauwe perceelsranden vormen een natuurlijke buffer tussen de landbouwgrond en laagte waar het water kan infiltreren. Bovendien is er nagenoeg geen afstroming meer naar het oppervlaktewater, waardoor eventuele uitgespoelde meststoffen en of bestrijdingsmiddelen veel meer op het perceel blijven.
• Deze zones vormen een groenblauwe dooradering van het landschap en bieden daarmee ruimte voor herstel van de biodiversiteit in het landelijk gebied.
• Door de juiste soorten in de groenblauwe perceelsranden te zaaien kan het een bijdrage leveren aan de aanwezigheid van natuurlijke plaagdierbestrijders.
• Tevens ontstaat er met de omvorming van de sloot naar groenblauwe perceelsrand ruimte voor de boer om op zijn/haar bedrijf de wenselijke ecoregelingen/vergroening te “laten landen”

De groenblauwe perceelsranden zijn (in tegenstelling tot de sectorale sloten) zones met ruimte voor meervoudig ruimtegebruik.

Hoe innovatief, creatief en vernieuwend is de innovatie?

Het concept van de groenblauwe perceelsrand is ontstaan door anders te kijken naar ons watersysteem. Indien we minder regenwater vanaf de hoge delen van ons gebied willen afvoeren (en meer willen infiltreren) zullen we het fijnmazige afvoersysteem van B en C watergangen in die gebieden moeten aanpassen. Zonder een snelle afvoer van de neerslag via sloten zal er ruimte moeten worden gemaakt waar het water de tijd krijgt om de grond in te zakken. De groenblauwe perceelsrand geeft daar invulling aan.
Mede dankzij de medewerking van Jos Vos is het gelukt om de eerste 350 meter aan te leggen. We hebben bewust gekozen voor een lerende aanpak waarbij we gewoon zijn gestart, zonder een sluitend antwoord op alle onzekerheden en mogelijke risico's.

Binnen het stroomgebied van Waterschap De Dommel heeft het waterschap ongeveer 3.000 kilometer A-watergangen (beken en hoofdwatergangen) in eigendom, beheer en onderhoud. Daarnaast liggen er in het stroomgebied circa 30.000 km kleinere B- en C- watergangen welke in eigendom zijn bij boeren, particulieren en gemeentes. Een aanzienlijk deel van deze detailwatergangen is gelegen op relatief hoge delen van ons gebied en staan een groot deel van het jaar droog. Op de momenten dat die sloten droog staan hebben ze feitelijk geen functie, maar nemen wel ruimte in beslag en vragen bovendien jaarlijks kosten ivm beheer en onderhoud.

Draagt deze innovatie bij aan meer kostenefficiëntie: hoe is de verhouding in kosten in geld en tijd en de (verwachte) impact van de innovatie?

De kosten van de aanleg van groenblauwe perceelsranden zijn relatief beperkt en vele malen lager dan volledig dempen. De kosten bestaan uit het inzetten van een strook landbouwgrond grenzend aan de sloot en uit het fysieke grondverzet om de groenblauwe perceelsrand aan te leggen. Na aanleg is de sloot verdwenen en ook de beheer- en onderhoudskosten ervan. Daarnaast ontstaan er niet alleen mogelijkheden om de "verloren" ruimte boven de voormalige sloot te benutten, maar ook om allerlei meekoppelkansen in deze zone te verzilveren, zoals invulling van ecoregelingen, biodiversiteitsherstel, subsidie via anlb-pakketten en ecosysteemdiensten.

Bijkomend voordeel van het aanleggen van groenblauwe perceelsranden ten opzichte van volledig dempen is dat bij zeer extreme buien er via de groenblauwe perceelsranden structuur nog steeds water uit het gebied afgevoerd kan worden.

Op welke manier draagt de innovatie bij aan de doelstellingen van de waterschappen om circulair, energieneutraal (en CO2-neutraal) te worden?

Uitgangspunt is dat de groenblauwe perceelsrand wordt aangelegd met een gesloten grondbalans. Daarmee hoeft er geen grond/zand aangevoerd te worden en blijven de kosten en CO2 belasting in verhouding tot volledig dempen van de sloot zeer laag.

Is de inzending een voorbeeld van excellente samenwerking en participatie?

Binnen Waterschap de Dommel wordt hard gewerkt aan de invulling van de Watertransitie. Daarbij zijn we steeds op zoek naar innovatieve oplossingen passend bij onze visie voor 2050. We doen dit middels een lerende aanpak, door te experimenteren in het veld samen met onze gebiedspartners.

Samen met Jos Vos van Melkveehouderij Het Klein Allodium te Sterksel en Peter Kerkhofs van plattelandsvereniging Hei, Heg en Hoogeind hebben we in 2021 ruim 350 meter sloot op het bedrijf van Jos omgevormd naar groenblauwe perceelsrand en zo samen ervaring opgedaan met dit nieuwe concept.

In samenwerking met de HAS Green Academy hebben een aantal studenten onderzocht welke gras-kruidenmengsels goed groeien en bestand zijn tegen droge én periodiek zeer natte omstandigheden. Op basis van dit onderzoek hebben zij een advies opgesteld voor de toepassing van gras-kruidenmengsels in de groenblauwe perceelsranden.

Door de Natuurverdubbelaars (Daan Groot en Tom Meijer) is gerekend aan de kosten-baten kant van de groenblauwe perceelsranden en inzicht gegeven in de effecten en financiële uitwerking van het concept.

De buren van Jos Vos zien nu dat er vanaf bovenstrooms geen water meer komt omdat de sloot is "verdwenen" en zij hebben de ambitie om de sloot op hun eigendom ook om te vormen naar een groenblauwe perceelsrand.